Tổng quát về thủ thuật đặt stent với bệnh nhân xơ vữa động mạch
Một số thuật ngữ:
- Catheter: một ống nhỏ được làm từ nhựa dẻo đặc biệt, thường được dùng trong can thiệp động mạch vành qua da.
- Stent: một khung làm bằng kim loại đặc biệt, giúp khai thông lòng mạch và giảm khả năng tái hẹp. Stent có hai dạng chính là phủ thuốc và không phủ thuốc.
Đặt stent là gì
Đây là một kỹ thuật giúp đưa một quả bóng nhỏ vào trong lòng động mạch bị tắc – hẹp, sau đó nong vùng động động mạch đó. Cuối cùng đặt stent vào để tạo khung đỡ làm tái thông dòng màu.
Đặt stent hay còn được gọi là can thiệp động mạch vành qua da được thực hiện chỉ bằng một lỗ nhỏ trên da, người bệnh được gây tê nên nhìn chung không gây đau cho bệnh nhân. Bệnh nhân vẫn hoàn toàn tỉnh táo trong suốt quá trình thực hiện thủ thuật. Thời gian thự hiện thườn trong khoảng 1 giờ, sau 2 ngày bệnh nhân đã có thể xuất viện và sinh hoạt bình thường.
Kỹ thuật đặt stent hiện nay đã có những tiến bộ vượt bậc cả về mặt kỹ thuật lẫn hiệu quả điều trị. Các thiết bị, dụng cụ để thực hiện thủ thuật cũng tốt hơn, đa dạng hơn rất nhiều so với trước đây. Kết hợp với các thuốc mới đã giúp cho kết quả sau khi can thiệp được duy trì lây hơn, các biến chứng cũng giảm đi rất nhiều trong quá trình thực hiện.
Xơ vữa động mạch vành và cơ đau thắt ngực điển hình
Trái tim là một trong những bộ phận quan trọng nhất trên cơ thể người. Trái tim cung cấp máu giàu oxy đến toàn bộ cơ thể nhưng bản thân quả tim cũng lại cần phải có hệ thống riêng để cung cấp máu và oxy đến cho chính nó.
Hệ thống động mạch để đưa máu nuôi chính quả tim là động mạch vành. Động mạch vành xuất phát từ gốc của động mạch chủ, chúng chạy ngoài tim và chia ra thành những mạch nhỏ hơn để xuyên dần vào lớp cơ tim.
Do vậy, khi động mạch vành bị hẹp hay tắc có nghĩa là dưỡng chất để nuôi cơ tim sẽ bị gián đoạn và làm chết các tế bào cơ tim một cách nhanh chóng. Biểu hiện rõ nhất của tình trạng hẹp động mạch vành là những cơn đau thắt ngực, một cơn nhồi máu cơ tim cấp tính.
Động mạch vành bị hẹp có nguyên nhân trực tiếp là tình trạng xơ vữa động mạch vành. Những mảng xơ vữa hình thành dần theo năm tháng do nhiều yếu tố như rối loạn lipid, tiểu đường, béo phì, thời gian, di truyền…
Những mảng xơ vữa phát triển dần sẽ làm hẹp lòng động mạch, làm giảm dần lượng máu đi nuôi cơ thể, tình trạng hẹp lòng mạch sẽ không gây tác hại gì cho cơ thể cho đến khi mức độ hẹp lên đến 60 – 70%. Lúc này đây trái tim của người bệnh không còn nhận đủ lượng máu cần thiết, kết quả là những cơn đau thắt ngực mỗi khi gắng sức. Đây được gọi là đau thắt ngực ổn định
Quá trình phát triển của mảng xơ vữa gây hẹp động mạch vành
Tình trạng thứ hai khi mảng xơ vữa phát triển sẽ bị vỡ ra. Mảng xơ vữa bị bung ra là yếu tố đầu tiên tạo ra những cục máu đông. Cục máu đông cũng làm hẹp lòng mạch và gây ra những cơn đau thắt ngực không ổn định, nếu cục máu đông quá lớn và làm tắc dòng chảy thì gây ra tình trạng nguy hiểm hơn đó là nhồi máu cơ tim.
Đặt stent mạch vành
Thủ thuật đặt stent mạch vành giúp giải quyết tình trạng hẹp – tắc động mạch vành, giúp tái tưới máu cho cơ tim tốt hơn, giúp người bệnh có thể sinh hoạt bình thường mà không phải lo các cơn đau thắt ngực, giảm thiểu vùng cơ tim bị tổn thương vì thiếu máu, phòng tắc – hẹp tái phát trở lại tại cùng một vị trí.
Tuy nhiên vì đây vẫn là một thuật xâm nhập gây chảy máu nên vẫn sẽ có những biến chứng nhất định như chảy máu, nhiễm trùng, phản ứng thuốc, tổn thương mạch máu, suy thận. Bên cạnh đó, vẫn có khả năng các stent có thể bị tắc lại.
Những nguy cơ tai biến này có tỷ lệ rất thấp chỉ khoảng 1 – 2%.Đặt stent mạch vành trải qua nhiều thập kỹ đã có những tiến bộ rất lớn về mặt kỹ thuật, thiết bị và thuốc hỗ trợ. Do vậy, những tai biến hay biến chứng xảy ra là vô cùng thấp. Tuy nhiên, vì đây vẫn là một thủ
Trước khi đặt stent mạch vành
Trước khi thực hiện chụp động mạch vành, bệnh nhân sẽ được dùng đầy đủ một số thuốc như aspirin, clopidogrel, cũng như cần dừng một số loại thuốc khác đang dùng như thuốc đái tháo đường nhóm metformin hay coumadin. Tốt nhất hãy thông báo cho bác sĩ biết bạn có bị dị ứng với thuốc nhuộm hay tôm cua không. Việc này sẽ giúp các bác sĩ có giải pháp giúp bạn không bị dị ứng một số loại thuốc sẽ được dùng trước khi chụp động mạch vành.
Quá trình chụp và can thiệp có thể được tiến hành thông qua động mạch vùng bẹn, khuỷu tay hoặc cổ tay. Các bác sĩ sẽ gây tê vùng đó bằng thuốc tê trước khi mở một lỗ nhỏ.
Thông qua lỗ này, một catheter dẫn đường sẽ được đưa vào để lái theo động mạch đến động mạch vành đang bị tắc. Tiếp theo, một dây dẫn rất nhỏ và mỏng được luồn qua ống thông trên để đưa đến vị trí tổn thương rồi xuyên qua chỗ tắc trong lòng động mạch vành.
Tuỳ thuộc vào tổn thương của động mạch vành, bác sỹ có thể dùng một bóng nhỏ đặc biệt đưa vào nong chỗ hẹp tắc trong động mạch vành hay không. Quả bóng này giúp mở chỗ tắc bằng cách ép mạnh mảng xơ vữa vào thành mạch làm mở thông động mạch.
Quy trình đặt stent mạch vành
Trong trường hợp đặt stent, một stent sẽ được đặt bên ngoài quả bóng nong, khi quả bóng nong được bơm căng sẽ làm mở stent và ép vào trong thành động mạch. Quả bóng sau đó được rút ra còn stent sẽ nằm lại trong lòng mạch, giống như một giá đỡ sẽ giúp lòng mạch không bị hẹp.
Tiến bộ trong y học đã tạo ra loại stent phủ thuốc giúp làm giảm nguy cơ các mảng xơ vữa phát triển trở lại trong một thời gian. Loại stent phủ thuốc giúp hiệu quả của việc đặt stent được nâng cao hơn và thời gian cũng dài hơn rất nhiều.
Nếu đặt stent, nguy cơ tái hẹp động mạch vành chỉ có khoảng 20% còn nếu đặt stent phủ thuốc thì nguy cơ tái hẹp chỉ còn 5 – 10%.
Sau khi đặt stent động mạch vành
Sau khi thực hiện thủ thuật, bệnh nhân nên cố gắng tránh hoạt động thể lực trong 1 – 2 tuần. Sau đó, bệnh nhân có thể trở lại với các hoạt động bình thường với mức độ phù hợp.
Khi đặt stent thì đồng nghĩa stent đó sẽ nằm lại đó vĩnh viễn. Một vài tháng sau, các tế bào nội mạc xunh quanh sẽ phát triển và phủ lên lòng stent. Quá trình này sẽ lâu hơn đối với stent phủ thuốc.
Nguy cơ tái hẹp động mạch do các cục máu đông cao là cao nhất trong vòng vài tuần đầu sau đặt stent, do vậy bệnh nhân cần dùng các thuốc chống ngưng kết tập tiểu cầu đều đặn trong vòng ít nhất 4 tuần. Sau đó, bệnh nhân vẫn dùng asiprin và các thuốc khác theo chỉ định một cách đều đặn.
Bệnh nhân cần biết rằng, đặt stent không đồng nghĩa là không có khả năng tái hẹp. Vì vậy, việc thay đổi lối sống, ăn uống và tập luyện phù hợp sẽ là giải pháp cơ bản và hiệu quả nhất giúp ngăn ngừa tái hẹp.
Giảm chế độ ăn nhiều cholesterol, ăn nhiều rau xanh, không thuốc lá và thể dục điều độ sẽ là chìa khóa giúp bạn có cuộc sống vui tươi và khỏe mạnh.
CÁC NỘI DUNG LIÊN QUAN
